قدیمی ترین چدن را به تمدن های باستانی نسبت می دهند که در دشت های بین النهرین زندگی می کردند. چینی ها اولین مردمی بودند که به طور منظم و موفق قطعات چدنی را تولید کردند. بسیاری از قطعات چدنی قدیمی از جمله اجاق گاز، لوازم آشپزخانه و ابزار کشاورزی بسیار مفید هستند. تا سال 11 پس از میلاد، اروپایی ها اشیایی مانند زنگ، گوی، گلوله و ظروف آشپزخانه را از چدن می ساختند. امروزه طراحان، مهندسان و کاربران به خوبی خواص منحصر به فرد چدن را درک کرده اند، بنابراین امروزه چدن نقش بسیار مهمی در دنیای جدید ایفا می کند. چدن آلیاژی از کربن، سیلیکون با پایه آهن است که همیشه حاوی مقدار معینی منگنز، فسفر و گوگرد است. البته برای تغییر خواص فیزیکی و مکانیکی چدن عناصری مانند مس، مولیبدن، نیکل، کروم به آن اضافه می شود.

ظروف چدنی

در حال حاضر انواع ظروف استیل، سرامیکی، قابلمه و تابه مسی، قابلمه نچسب تفلون و تابه آلومینیومی به طور گسترده در بازار عرضه شده است و در سال های اخیر ظروف قدیمی و پرطرفدار جای خود را به ظروف چدنی داده اند. اما در واقع هیچ یک از ظروف آشپزخانه به اندازه قابلمه ها، تابه ها و دیگ های چدنی ایمن و بادوام نیستند. به همین دلیل است که مردم بیشتر و بیشتر از فضایل و فواید پخت و پز در ظروف چدنی آگاه می شوند و این نوع ظروف هر روز محبوب تر می شوند. اگر الان به بازار بروید، می بینید که قابلمه ها، تابه های چدنی دوباره جای خود را پیدا کرده اند و در اکثر مغازه ها هستند. بنابراین، توصیه ما به شما: اگر ظروف چدنی قدیمی در خانه دارید، به استفاده بیشتر از آن توجه کنید. و اگر ظروف چدنی ندارید به بازار بروید و حداقل یک تابه چدنی برای منزل بخرید.

اگر نیاز به پخت و پز در ظروفی با استحکام و در درجه حرارت بالا را نیاز دارید باید بگیم که ظروف چدنی این نیاز شما را برطرف می کنند. این ظروف از دیگر محصولات هم خانواده خود سنگین تر بوده و ضد زنگ و مقاوم در درجه حرارت بالا می باشند.

در طب سنتی ثابت شده است که بهترین ظرف برای پخت و پز غذا ظروف مسی، طلایی، نقره ای یا حدیدی است.

مورد مهمی که در ظروف آهنی مشکل ایجاد می کند، سرعت زنگ زدن آنهاست. برای رفع مشکل زنگ زدگی ظروف، امروزه از یکی از آلیاژهای آهن، چدن استفاده می شود. ترکیب کربن، سیلیسیم و آهن، چدن را به وجود می آورد که مقاوم در برابر سایش، حرارت و خوردگی است.

ظرف چدنی حرارت را در خود نگه داشته و به طور یک نواخت آن را پخش می کند. از نکات مثبت ظرف چدنی می توان به زنگ زدن، حفظ عطر و طعم غذا و عمر طولانی اشاره کرد.

نکاتی در مورد شست و شو ظروف چدنی 

برای شست و شوی ظروف چدنی بهتر آن است که از ابر یا اسفنج و مایع ظرف شویی استفاده شود. در شست و شوی ظرف های چدن از به کار بردن مایع سفیدکننده(وایتکس) جلوگیری کنید. استفاده از این ماده اصلا لزومی ندارد.

از قرار دادن ظروف چدن خیس در قفسه های کابینت جلوگیری کنید و اول ظرف را خشک کنید.

اگر غذا به ته قابلمه چسبید از مواد شوینده ی قوی یا ابزار تیز استفاده نشود، اجازه دهید تا ته ظرف با مقداری آب گرم خیس بخورد و بعد ظرف را بشویید.

ظروف چدنی را می توان در ماشین ظرف شویی شست ولی در هنگام قرار دادن آن در ماشین ظرف شویی احتیاط شود.

در حال حاضر خیلی از ظروف پخت و پز از سری سرامیک، تابه ها، استیل ضد رنگ، قابلمه های مسی، تفلون نچسب، آلومینیوم و غیره تلاش خود را کردند که به جای ظروف چدنی محبوب و قدیمی را بگیرند ولی هیچ کدام عوض نشده اند زیرا امنیت و مقاومت ظروف چدن را نداشته اند.

ظروف چدنی، ظرف سرو غذا در رستوران های مشهور

شاید سوال پیش بیاید که آیا در رستوران ها هم می توان از ظروف چدنی استفاده کرد، بله خیلی از رستوران ها طرفدار پخت و پز انواع غذاها در ظروف چدنی هستند.

یکسری از ظروف چدنی اصل در بعضی رستوران های مشهور به جای ظروف سرو غذا نیز به کار می رود.

قیمت ظروف چدنی

با توجه به مراحل ساده و آسان ساخت تابه های چدنی، هزینه این نوع غذا بسیار مقرون به صرفه است، اگر قیمت ظروف چدنی را با سایر ظروف با روکش نچسب مقایسه کنید، تفاوت قیمت و مقرون به صرفه بودن آن را متوجه خواهید شد. لازم به ذکر است که اگر این روکش ها روی ظروف نچسب از بین بروند، قابل ترمیم و تعمیر نیستند و در واقع بی فایده خواهند بود، اما ظروف چدنی به چند روش قابل تعمیر هستند. آنها خود را تجدید می کنند و بنابراین اگر این ظروف را در آشپزخانه خود داشته باشید، می توانید در دراز مدت در هزینه خود صرفه جویی کنید.

ویژگی ظروف چدنی

ظروف چدنی نسبت به ظروف نچسب دارای ویژگی مثبت است، اگر روکش ها در ظروف نچسب از بین بروند قابلیت بازسازی و تعمیر مجدد را ندارند اما ظروف چدنی از راه های مختلف دارای ویژگی تعمیر و بازسازی می باشند بنابراین استفاده از این ظروف به لحاظ اقتصادی بسیار به صرفه است.

 اگر ظروف چدنی را به صورت منظم بازسازی کنید، عمر این ظروف بیشتر خواهد شد و می توانید مدت طولانی تری از آن ها استفاده کنید.

حتما بخوانید: مزایا و معایب استفاده از تابه چدنی

دربرابر زنگ زدگی ظروف چدنی چه اقدامی کنیم 

اگر ظروف چدنی تان زنگ زد، فقط کافیست با سیم ظرف شویی لایه ی زنگ زده را از روی سطح چدن جدا کنید و مجدد ظرف چدن را تعمیر و بازسازی کنید. برای راحتی، می توانید از یک شوینده قوی برای حذف لایه اکسید شده بدون هیچ تلاشی استفاده کنید. اما باید از غیر سمی بودن این شویندها اطمینان حاصل کنید تا ترکیبات سمی و خطرناک آن جذب ظرف نشود.

ظروف چدنی قابل استفاده برای هر نوع پخت و پز 

شاید فکر کنید که بدنه ضخیم ظروف چدنی باعث پخش شدن یکنواخت حرارت می شود، اما باید بدانید که قابلمه ها و تابه های چدنی اغلب نقاط سردی در هنگام پخت دارند، این می تواند یکی از معایب این ظروف باشد. اگر می خواهید از پخت کامل غذا اطمینان حاصل کنید، پیشنهاد ما این است که در حین پخت تابه های چدنی را کاملا گرم کنید و حرارت را تا حد امکان زیاد کنید.

از ظروف چدنی در طبخ کبابی، تفت دادن، برشته نمودن و سرخ کردن در مقدار کم و زیاد روغن می توان استفاده کرد. همچنین برای دم کردن و آب پز کردن انواع غذاها بسیار کاربردی هستند. از ظروف چدنی برای فر و تهیه ی انواع لازانیا و کیک هم استفاده می شود.

نکاتی برای داشتن ظروف سالم چدنی

از حرارت کم یا متوسط برای گرفتن نتیجه بهتر استفاده کنید. ظرف را 2 تا 3 دقیقه قبل از ریختن روغن گرم کنید.

هنگام پخت و پز از قاشق های پلاستیکی، نایلونی یا چوبی استفاده کنید و از قاشق فلزی استفاده نکنید چون ممکن است به لعاب ظرف چدنی آسیب برساند.

حتما در زمان برداشتن ظروف چدنی از روی شعله گاز از دستگیره یا دستکش استفاده شود زیرا این ظروف بسیار داغ می شوند.

ظرف داغ را مستقیم روی کابینت یا سطوح سرد که اختلاف دمای زیادی دارند قرار ندهید. به شدت مراقب باشید که به ظروف چدنی ضربه نخورد چون ممکن است باعث شکستن یا لب پر شدن شود.

ظروف چدنی = روغن کمتر

یکی از نکات مثبت ظروف چدنی در آشپزی در مقایسه با سایر ظروف، استفاده از روغن کمتری در پخت غذاهاست. اگر در آشپزخانه خود از تابه های چدنی استفاده کنید و ظروف آلومینیومی و استیل را دور بریزید، میزان روغن مصرفی برای پخت و پز را کاهش می دهید. اما باید بدانید که پخت و پز در تابه های چدنی کمی متفاوت است. وقتی در تابه چدنی می پزید ابتدا باید آن را کاملا داغ کنید سپس روغن را بریزید و تابه را بچرخانید تا روغن در تابه پخش شود. فقط یک لایه نازک روغن کافی است تا تمام سطح تابه را بپوشاند این چیزی است که برای پختن غذا در تابه چدنی لازم است و به این ترتیب می توانید در روغن مصرفی خود صرفه جویی کنید و خطرات آن را از بین ببرید. بنابراین در ظروف چدنی غذای سالم تری می توان پخت.

اگر ظرف چدنی به درستی نگهداری شود، آنها می توانند به شکل یک ظرف نچسب باشند. همانطور که می دانید ظروف چدنی باید یک بار قبل از استفاده آماده و نگهداری شوند. پس از گذراندن مرحله اول تولید، روی سطح ظروف چدنی یک لایه روغنی ایجاد می کند که در نتیجه یک ظرف نچسب ایجاد می شود. تابه های چدنی شکل کوچک تری نسبت به سایر تابه های نچسب دارند. با توجه به اینکه حاوی مواد تفلون خطرناک نیست، استفاده از صفحه فولادی هوشمند است. از طرفی ظروف تفلون معمولی به مرور زمان خاصیت نچسب خود را از دست می دهند و ممکن است غیر قابل استفاده شوند، اما پرکردن و پوشاندن آن با رنگ روغن برای ایجاد پوشش نچسب باعث افزایش دوام و عمر آن می شود.

تامین آهن بدن با ظروف چدنی 

ظروف چدنی در زمان پخت، مقداری آهن را وارد غذا می کند که این آهن تاثیر مثبتی روی وضعیت جسمانی انسان می تواند داشته باشد و نیاز انسان را به کمبود آهن تامین می کند.